CHUYẾN THĂM GIA LAI VÀ KONTUM

Vào ngày 08/2/2015, Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam và Đông Nam Á (TTNCVN&ĐNA), Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP.HCM tổ chức chuyến thăm Gia Lai và KonTum. Trong chuyến đi này (từ ngày 08 đến ngày 12/2/2015), có Tiến sĩ Trần Đình Lâm, PGS.TS. Thành Phần cùng với ThS. Nguyễn Quang Tuệ (Phó Giám đốc Phòng Di sản Văn hóa Gia Lai) đến thăm những nơi mà TTNCVN&ĐNA đã tổ chức khảo sát, nghiên cứu dân tộc bản địa tại địa phương cách đây gần 5 năm.

Trước năm 2010, TTNCVN&ĐNA đã tổ chức các chuyến khảo sát sinh hoạt kinh tế, văn hóa và xã hội truyền thống của dân tộc Bahnar ở huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai và dân tộc Hrê ở xã Pờ Ê, huyện Kon Plong, tỉnh Kon Tum. Đây là nơi còn bảo tồn nhiều phương thức kinh tế, sinh hoạt văn hóa và tổ chức xã hội truyền thống thân thiện với môi trường tự nhiên.

Đến năm 2012, TTNCVN&ĐNA cho xuất bản quyển sách mang tựa đề “The Economic, Cultural and Social Life of Bahnar People Sustainable Development” và được Giám đốc Đại học Quốc Gia TP.HCM khen tặng “Đạt thành tích công bố khoa học xuất sắc năm học 2010- 2011” vào ngày 03/01/2012. Đây là lý do mà Đoàn mong muốn quay trở lại thăm, tìm hiểu thêm những thay đổi của người dân Bahnar, huyện Mang Yang trong bốn năm vừa qua. 

Sáng ngày 09/2/2015, Đoàn đến thăm Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Gia Lai và làm việc với Giám đốc Phan Xuân Vũ, Ths. Nguyễn Quang Tuệ (Trưởng Phòng Di sản Văn hóa), KSor Phúc (Phó Trưởng phòng Di sản Văn hóa). Trong cuộc trao đổi, Giám đốc Phan Xuân Vũ rất tâm đắc với ý tưởng cần quan tâm đến thế hệ trẻ từ 6 đến 10 tuổi là đối tượng quan trọng trong việc truyền thụ văn hóa truyền thống. Sau buổi làm việc, Đoàn lên đường đến thăm Phòng Văn hóa huyện Đăk Pơ và làm việc với Bà H’ Duyên (Trưởng phòng), sau đó giới thiệu Ông Nguyễn Tiến Nhật (Phó phòng) hướng dẫn Đoàn đến thăm Bia đá Champa ở thôn Từ Lương, xã Tân An, huyện Đăk Pơ.

Mặc dù thời gian lưu lại nơi đây chỉ có một buổi, điều kiện thời tiết không được thuận lợi, trời đang chuyển cơn mưa, gió thổi mạnh, nhưng Đoàn đã tranh thủ hoàn thành bản dập bia ký. Ông Nguyễn Tiến Nhật cho biết, bia ký này mới được phát hiện bởi người dân địa phương. Từ khi phát hiện bia ký này, khá nhiều Đoàn nghiên cứu đến đây, nhưng cho đến nay vẫn chưa có một thông tin nào về bia ký để xác định niên đại và giá trị của nó. Riêng đối với chuyến thăm lần này của Đoàn, do chưa có điều kiện lưu lại nhiều ngày để khảo sát nghiên cứu sâu hơn, nên chỉ cung cấp một vài thông tin liên quan đến bia ký.  Qua bản dập và khảo sát trên bia ký cho thấy ở câu cuối cùng của văn khắc trên bia ký có ghi niên đại vào năm 1370 Saka Raja (1448 sau công nguyên).

Ngày 10/2/2015, Đoàn đến thăm Phòng Văn hóa Thông tin huyện Mang Yang và được ông Võ Văn Sơn (Phó Giám đốc) tiếp đón Đoàn rất nhiệt tình. Qua cuộc trao đổi với TS. Trần Đình Lâm, ông Sơn giới thiệu tình hình phát triển kinh tế và những thành tựu đã đạt được trong việc phát huy văn hóa truyền thống tại địa phương. Sau đó, Đoàn đến thăm Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Mang Yang và thư viện của Trường. Trước khi chia tay, Đoàn chụp hình lưu niệm với các em học sinh và Hiệu trưởng Phan Tân Quang.

Trước khi tiếp tục chương trình vào thăm làng Bahnar, Đoàn đã tranh thủ dành thời gian đến thăm gia đình thầy giáo Lê Hữu Phong, một thầy giáo vùng sâu tận tụy với sự nghiệp giáo dục, dành cả cuộc đời mình để truyền thụ những giá trị truyền thống quý báu của đồng bào dân tộc Tây Nguyên cho các em học sinh. Với 25 năm dạy học và nghiên cứu văn hóa Bahnar, thầy Lê Hữu Phong được đồng bào xem như “người hùng văn hóa” của dân tộc mình, người “gieo chữ” trên vùng đất cồng chiêng và đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng thưởng Huy chương vì sự nghiệp giáo dục.

Vào buổi chiều cùng ngày, Đoàn đến thăm xã Lơ Pang và làm việc với Cô Đinh Thị Lan – Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã, trong buổi trò chuyện được biết, cô Lan đã thôi không còn tiếp tục kinh doanh mà để đã chuyển sang tập trung hoạt động hội phụ nữ với cương vị của môt người lãnh đạo và dành mọi tâm huyết giúp đỡ phụ nữ dân tộc Bahnar vươn lên, vượt khó, đẩy lùi đói nghèo. Sau đó, Đoàn đi tham quan làng Bờ Dâu và đặc biệt là làng Chưp, nơi già làng Bliu (năm nay đã 78 tuổi) sinh sống cùng với gia đình và con cháu. Nhân dịp này, Đoàn có ghé thăm gia đình và tặng quà già làng Bliu.

Sáng ngày 11/2/2015, Đoàn lên đường đến thăm cộng đồng dân tộc Hrê, thôn Vi Kon Tàu, xã Pơ Ê, huyện Kon Plong, tỉnh Gia Lai, nơi mà trước đây Đoàn nghiên cứu của TTNCVN&ĐNA đã triển khai cuộc khảo sát điền dã cùng với Tiến sĩ Toshihiko Shine. Đoàn đã đến thăm già làng Đinh Xuân Rằm, già làng Alêt và tặng quà tết. Trãi qua một thời gian khá lâu, Đoàn trở lại quan sát thấy rằng, nơi đây không thay đổi nhiều, vẫn còn duy trì vụ lúa 6 tháng, hoàn toàn không dùng phân hóa học và thuốc sát trùng, hái rau tự nhiên trong rừng, bắt cá dưới suối, vật nuôi gia đình là nguồn bổ sung thực phẩm. Lần này, Đoàn cũng đã quan sát không thấy một người Hrê đi chợ để mua rau hay các thực phẩm khác. Thực phẩm hàng ngày chủ yếu vẫn là từ nguồn tự nhiên.

Vào buổi trưa cùng ngày, Đoàn trở về Kon Tum, được người dân địa phương giới thiệu món đặc sản rất đặc biệt với tên gọi “gỏi lá”. Món ăn chủ yếu gồm đủ các loại rau hái từ trong rừng, khó có thể tìm thấy ở thành phố Hồ Chí Minh. Có thể nói, đây mới thực sự là rau sạch “oganic”. Đến chiều tối, Đoàn về đến thành phố Pleiku, lưu lại một đêm. Sáng hôm sau, tham quan Bảo tàng tỉnh Gia Lai và kết thúc cuộc hành trình đầy thú vị của vùng cao nguyên đại ngàn.

Bài mới hơn

Bài viết cùng chuyên mục