Mục tiêu chính của công việc thực địa này là thu thập dữ liệu để hỗ trợ nghiên cứu về “Đánh giá hiệu quả của các viện trợ thích ứng với biến đổi khí hậu cho Việt Nam của các Cơ quan viện trợ nước ngoài”. Mục đích là rút ra bài học kinh nghiệm trong việc thích ứng hệ thống sản xuất lương thực và đa dạng sinh học ở Việt Nam với tác động của biến đổi khí hậu, có thể áp dụng vào việc xây dựng Kế hoạch thích ứng quốc gia (NAP) ở Việt Nam và các nước đang phát triển khác có đặc điểm tương tự Việt Nam.

Dự án GCF đã có những đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, được chính quyền và cộng đồng địa phương ghi nhận:

• Hỗ trợ tài chính hướng tới các gia đình nghèo có nhà nằm dưới mực nước lũ 1,5 mét ở các khu vực dễ bị tổn thương, bao gồm vùng đất thấp, đầm phá và vùng ven biển. Tiêu chí lựa chọn này phù hợp với Chỉ đạo 48 của Văn phòng Thủ tướng Chính phủ (Chỉ thị 48/2014/Q Đ -TTg, ngày 28/8/2014).
• Các địa phương tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc thảo luận nhằm xác định các hộ gia đình đủ điều kiện, từ đó lập danh sách tổng hợp để xác minh ở cấp huyện. Sau khi dự án được phê duyệt, nguồn tài trợ của chính phủ được chuyển trực tiếp đến các gia đình được phê duyệt, bỏ qua trung gian để đơn giản hóa việc tiếp cận. Mỗi gia đình nhận được hỗ trợ tài chính tổng cộng khoảng 80 triệu đồng để xây nhà chống lũ. Từ năm 2018 đến năm 2021, số lượng gia đình nghèo giảm đáng kể, cho thấy sự thành công của dự án trong công cuộc xóa đói giảm nghèo.
• Các gia đình được giao nhiệm vụ thuê các nhà xây dựng và thanh toán trực tiếp cho các nhà xây dựng để đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn của thành phố. Thời gian xây dựng nhà là 6 tháng vào năm 2018-2020 và 3 tháng vào năm 2024.

Kết quả thực hiện:

• phần nhà ở: 731 ngôi nhà chống bão, lũ đã được hoàn thành, mang lại sự an toàn cho gần 3.000 người dân.
• phần rừng ngập mặn: 22 ha rừng ngập mặn mới đã được trồng thành công, góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và phù hợp với mục tiêu của thành phố.
• phần Quản lý rủi ro thiên tai: Việc tăng cường khả năng tiếp cận dữ liệu và đào tạo về biến đổi khí hậu đã mang lại lợi ích cho 9.121 cán bộ và người dân, trong đó có 3.889 phụ nữ

Hành động hành chính và hỗ trợ:

Việc thực hiện thành công dự án đã được hỗ trợ bởi nhiều phê duyệt khác nhau của chính phủ, bao gồm phân bổ ngân sách, kế hoạch hoạt động và lựa chọn nhà thầu. Sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền và các cơ quan địa phương cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các hoạt động của dự án được thực hiện kịp thời. Ngoài ra, việc hợp tác hiệu quả với Ngân hàng Chính sách xã hội để đáp ứng nhu cầu vay vốn của các hộ tham gia là rất quan trọng. Sự hỗ trợ từ các tổ chức như Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Phụ nữ, Hội Chữ thập đỏ và các doanh nghiệp như Luks Việt Nam đã mang lại lợi ích to lớn cho các gia đình nghèo tham gia dự án.

Tác động giảm nghèo:

Có tiến bộ đáng kể trong công tác giảm nghèo từ năm 2018 (có 167 hộ nghèo) đến năm 2021 (chỉ còn 6 hộ thuộc diện cận nghèo). Năm 2024 hiện nay có những gia đình nghèo. Chính quyền địa phương ghi nhận sự thành công của những nỗ lực giảm nghèo này, mặc dù một số gia đình vẫn tiếp tục gặp khó khăn về nợ nần do vay tiền để xây nhà.

Những thách thức:

• Chi phí nguyên vật liệu tăng do lạm phát đã tạo ra nhu cầu huy động vốn nhiều hơn số tiền 80 triệu đồng được phân bổ ban đầu. Các gia đình thường phải dựa vào tiền tiết kiệm của chính mình, vay ngân hàng hoặc hỗ trợ từ các tổ chức địa phương để được hỗ trợ thêm về tài chính. Đôi khi, họ tìm kiếm sự hỗ trợ về lao động từ các đoàn thanh niên, hội phụ nữ, các công ty xi măng tư nhân và các tổ chức quốc tế như Hội chữ thập đỏ.
• Thiếu trầm tích từ sông để hỗ trợ trồng rừng ngập mặn ở đầm phá.

Sự hài lòng của cộng đồng:

• Cộng đồng địa phương có quan điểm tích cực về dự án, đặc biệt vì nó làm giảm nhu cầu di dời khẩn cấp khi lũ lụt. Các gia đình nhận được tài trợ từ dự án GCF để xây dựng nhà ở cảm thấy rất an toàn trước lũ lụt và nước dâng do bão. Tuy nhiên, những người chưa nhận được hỗ trợ kinh phí vẫn hy vọng vào sự hỗ trợ của dự án khác.
•  Các dự án trong tương lai có thể ưu tiên hỗ trợ thêm cho các hộ “cận nghèo”.
•  Khoảng 50% số hộ đã xây nhà hai tầng để phòng chống lũ lụt, trong khi khoảng 20% số hộ đã xây nhà một tầng để phòng chống bão.
•  Tổng cộng 751 ngôi nhà đã được xây dựng thông qua sáng kiến GCF-UNDP-Chính phủ Việt Nam tại Huế.

Phần kết luận:

• Dự án đã hoàn thành xuất sắc việc xây dựng 731 ngôi nhà chống bão lũ và đang tiến triển tốt nhờ nỗ lực trồng rừng ngập mặn tại Hương Phong.
• Sự hỗ trợ chính trị mạnh mẽ là rất quan trọng trong việc giúp người dân xây dựng những ngôi nhà an toàn đồng thời vượt qua nhiều thách thức khác nhau.

Khuyến nghị:

• Các đề xuất bao gồm mở rộng tiêu chí đủ điều kiện để bao gồm các gia đình cận nghèo và điều chỉnh mức kinh phí dựa trên chi phí xây dựng hiện tại. Ngoài ra còn có sự nhấn mạnh vào việc tiếp tục các chính sách hỗ trợ nhà ở cho các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.
• Ban Quản lý Dự án tìm kiếm hướng dẫn về thủ tục kết thúc dự án và hỗ trợ về quy trình giải quyết từ các Cơ quan Trung ương và UNDP.
• Bộ Xây dựng được yêu cầu tiếp tục hỗ trợ các chính sách về nhà ở chống lũ cho các hộ gia đình nghèo ven biển, với đề xuất xây dựng 792 ngôi nhà mới và cải tạo 421 ngôi nhà hiện có.
• Bố trí kinh phí trồng hơn 300 ha rừng ngập mặn tại Hương Phong và các xã thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.
• Cũng cần phân bổ kinh phí cho việc chăm sóc rừng ngập mặn ở xã Hương Phong để đảm bảo tính bền vững sau dự án.
• Việc phát triển qui mô trồng mới rừng ngập mặn đã phục hồi lại nhiều loài cá quý hiếm trước đây do khai thác tận diệt gần như đã biến mất nay có cơ hội phục sinh.

Báo cáo này đóng vai trò là nền tảng cho các sáng kiến, hợp tác và đề xuất tài trợ trong tương lai nhằm hỗ trợ thành phố Huế của Việt Nam từ chính phủ và các tổ chức quốc tế.

Nhân dịp nghiên cứu thực địa này, TS. Trần Đình Lâm cũng đã tặng cuốn sách “Đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội của người Bahnar Phát triển bền vững” cho chính quyền địa phương.

Một số hình ảnh của chương trình nghiên cứu:

Làm việc tại UBND huyện Quảng Điền

 

Làm việc tại UBND xã Quảng Lợi

 

 

Phỏng vấn tại các hộ gia đình trên địa bàn

 

Rừng ngập mặn trồng mới